یکی از مشکلات مهم که فرا روی اکثر مکاتب و اساتید محترم عرصه تعلیم و تربیت قرار دارد اداره نمودن و مدیریت صحیح صنف است. به این معنی که بعضی از معلمان و آموزگاران علیرغم اینکه نسبت به مسایل علمی و مضمون تدریسی شان آگاهی های لازم را دارا است ولی باز هم از اداره صنف شان عاجز ند و نمی توانند انگیزه کافی و وافی برای شاگردان شان در گوش دادن مطالب و همراه بودن با ایشان را ایجاد نمایند تا هرآنچه می خواهند به آنان منتقل نمایند ضمن این که محبوبیت شان را هم در بین دانش آموزان شان حفظ نموده و ارتباط دوستانه ای هم با ایشان برقرار نمایند!
لیسه خصوصی رضوان که بیش از چهار سال است از فعالیتش می گذرد علیرغم اینکه به حمدالله در عرصه تعلیم و تربیت از اساتید با تجربه، متخصص و توانمندی بهره می برد ولی در عین حال برای افزایش مهارت های تدریسی و تربیتی ایشان هر سال دوره های تخصصی را در این زمینه برگزار مینماید که جای بسی خوشحالی و امیدواریست که خداوند متعال این توفیق را عنایت فرموده است.
روز جمعه هفتم حوت ۱۳۹۴ اولین جلسه از دومین دوره از سمینار های آموزشی با عنوان«مهارت های تدریسی و مدیریت صنف» با حضور دهها تن از اساتید برادر و خواهر طی ۶ ساعت از ۸صبح الی ۳ بعد از ظهر در این مجتمع آموزشی بر گزار گردید. که مهمترین مباحث مطرح شده در این سمینار حضور شما خوبان تقدیم می گردد با این امید که ما را از نظرات سازنده و ارزنده خویش مستفیض فرمایید.
یا حق
……………………………………………………………………
معلــم کیست؟ معلمی چیست؟
آموزگار یا مُعَلِم کسی است که
۱-کارش آموختن است
۲-و «آموزش و پرورش» یا «تعلیم و تربیت» شغل او محسوب شود…
شناخت کلمه آموزگار:
از آموزگار تعریف های زیادی در فرهنگ های مختلف آمده است. درفرهنگ فارسی عمید، آموزگار هم معنی با واژه‌هایی همچون: تعلیم دهنده، آموزاننده و معلم آمده است. (در واژه نامه دهخدا نیز آموزگار را به معنی آموزاننده، استاد و معلم معنی کرده اند.) در فرهنگ علوم رفتاری شعاری نژاد دو معنی از واژه آموزگار آمده است: کسی که دوره پرورش آموزگاری را تمام کرده است و برای آموزش به دانش آموزان یا دانشجویان دریک نهاد آموزشی پژوهشی، و پرورشی مشغول بکار شده است. در فرهنگ آکسفورد، آموزگار به کسی میگویند که “تدریس میکند، به ویژه تدریس در مدرسه”!
معلم حرفه ای کیست؟
معلم حرفه ای، کسی است که دانش و تجربه ی زیادی دارد و روش تدریس را خوب وارد است؛ یعنی اینکه میداند
۱-چه روش ها و فنونی را در تدریس بکار بگیرد؟ تا مخاطبینش خوب فرا بگیرد
۲- می داند در کجا این روش و فنون را بکار گیرد؟( عن ماله مین این اکتسبه و فیما انفقه)
۳-و می داند این فنون و روش ها را چگونه استفاده کند؟
تاصنف فعال و اثر بخشی داشته باشد. معلمانی که هر سه ویژگی دانش، تجربه و روش را باهم دارند، به آنان معلم حرفه ای میگویند ولی هر یک از ویژگی ها به تنهایی نمی تواند فردی را به معلمی حرفه ای نماید. در واقع، آنچه که معلم حرفه ای را از سایر معلمان قابل تشخیص میکند، استفاده ی مناسب و بجا از روش های مطلوب تدریس میباشد…
خصوصیات یک معلم موفق:
۱ اسامی شاگردانتان را به سرعت یاد بگیرید.
۲)مشکلات انظباطی صنفتان را در خود صنف حل کنید.
۳)سعی کنید ویژگی های فردی شاگردانتان را بشناسید.
۴)از شغلتان بدگویی نکنید.
۵)به موقع و سر وقت در صنف حضور یابید.
۶)دلیل فرمان هایتان را به دانش آموزان بگویید.
۷)نشان دهید از تدزیس و کار با آنها لذت می برید.
۸)خوش برخورد و با حوصله و فروتن باشید و از مقررات خشک و خسته کننده دوری کنید.
۹)آنچه را که می خواهید شاگردانتان به آن عمل کنند واضح ،روشن و با قاطعیت بیان کنید .
۱۰)از شاگردانتان انتظارهای بیجا و توقع بیش از اندازه نداشته باشید.
۱۱)دانش آموزان را به سوال کردن تشویق کنید.
۱۲)در حضور دیگران دانش آموزان را سرزنش نکنید.
۱۳)به وعده هایتان دقیقا عمل کنید.
۱۴)با برنامه ریزی دقیق به صنف وارد شوید.
۱۵)به سوالات خصوصی دانش آموزان شکل عمومی دهید و سپس پاسخ دهید.
۱۶)مشورت و دریافت کمک از افراد متخصص یا ماهر یک مهارت است نه نشانه ضعف شخصی شما.
۱۷)دانش آموز را به عنوان یک شخص مورد حمله قرار ندهید فقط به رفتارهای بد اعتراض کنید.
۱۸)بر برنامه ریزی درستان مسلط باشید و از شیوه های نو برای تدریس استفاده کنید.
۱۹)هر روز بر معلومات خود اضافه کنید و هیچ سوالی را بی پاسخ نگذارید.
۲۰)بیشتر به ریشه های بد رفتاری توجه کنید نه خود بد رفتاری.
۲۱)صمیمی باشید ولی جریان تربیتی را واژگون نکنید.
۲۲)نبض صنف را در دست داشته باشید.
۲۳)نصیحت بار آموزشی ندارد.
ویژگی های یک معلم خوب از دیدگاه ابن سینا:
۱- خردمند باشد و توان علمی داشته باشد: یعنی مهمترین خصیصه معلمی را که دانایی است دارا باشد و بر آنچه که آموزش می دهد تسلط علمی داشته باشد و بتواند پاسخگوی سوالات دانش آموزان باشد
. ۲- دیندار باشد: از دیدگاه تربیت دینی علی رغم اینکه بر دانایی معلم تاکید می گردد، با این وجود آن را شرط کافی برای نشستن بر کرسی معلمی نمی داند بلکه آنچه که معلم را الگو و سرمشق رفتاری دانش آموزان قرار می دهد، ادب، اخلاق و تقوای اوست. بنابراین منظوراز دینداری و دارا بودن این خصوصیات عالی، رفتاری است که لازم است شخصیت و منش معلم به آنها آراسته گردد آنچه را بر زبان می آورد در عمل هم باید پیاده کند.
علی(ع): کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم. مردم را با عمل تان دعوت کنید و فرا بخوانید نه با حرف تان. استاد که خودش حجاب را رعایت نمی کند نمی تواند دیگران را به رعایت حجاب دعوت کند. موهای خودش از زیر مقنعه زده بیرون جوراب نازک و بدن نما به تن می کند چادر نمی پوشد و..نمی تواند دیگران را به این مسایل دعوت کند.
یا در میان مردان معلمی که موی سرش از همه بلند تر و یا مدل اروپایی زده بولیز بدن نما و یا بی استین به تنش می کند جوراب نمی پوشد ظاهرش آراسته نیست نمی تواند دانش آموزانش را به رعایت موارد فوق الذکر دعوت کند.
معلمی که در صنف فحاشی می کند هرچه از دهنش بیرون می آید نمی تواند شاگردان را به ادب و عفت زبان دعوت کند.
و….
۳– آشنا با تربیت کودک باشد: بدون شناخت ویژگی های رشد و نیازها و خواسته های کودک در مراحل مختلف سنی و بدون آشنایی با چگونگی شکل گیری مفاهیم در ذهن کودک و دیگرابعاد شخصیتی او امکان تعلیم و تربیت وجود نخواهد داشت. معلم باید کودک را بشناسد و راههای تامین نیازهای عاطفی، اجتماعی وعقلی او را بفهمد.
۴- باوقار و سنگین باشد: شغل معلمی به مانند دیگر شغل ها نیست، او با کرامت انسان سروکار دارد. اگر با وقار و با هیبت نباشد در چشم دانش آموزان کوچک جلوه می کند، در این صورت احترام و اعتماد از او سلب می شود. وقار و سنگینی و برخوردهای همراه با ادب و بیان سخنان حکیمانه، معلم را در نزد دانش آموزان بزرگ و قابل اعتماد می سازد و به عنوان الگو و تکیه گاه دانش آموزان محسوب می گردد.
۵- با مروت و با گذشت باشد: حافظ می گوید:
ای صاحب کرامت شکرانه سلامت
روزی تفقدی کن درویش و بینوا را
این ویژگی نیز از این جهت مهم است که معلم با خردسالان و کودکان سروکار دارد، کسی که سخت دل و سنگدل است، نمی تواند با روحیه لطیف و ظریف کودک ارتباط برقرار کند. دل معلم باید نرم و به اصطلاح رحم دل باشد و از آنجایی که کودکان به علت کمی تجربه و کوچکی ظرفیت روانی خطاهای بسیاری را مرتکب می شود، معلم باید دارای روحیه گذشت و اغماض باشد و مروت و مردانگی را در مواقع لزوم و برای تادیب کودک در نظر داشته باشد. تمام انبیاء و اولیاء الهی یکی از راز و مرز موفقیت های شان عفو وگذشت ایشان از خطای دیگران بوده است.(پیامبر و شخصی که همیشه به و اهانت می کرد).
.۶- پاکدامن باشد: این اصل از آنجا ناشی می شود که کودکان به معلم خود بسیار اعتماد دارند و هرگز در عفت و پاکدامنی او شک نمی کنند، لذا معلم باید از این اعتماد دانش آموزان در جهت تادیب آنها بهره جوید و حتی در اندیشه خود آنچه را که خلاف عفت و پارسایی است، نگذارند. فراموش نکنیم کوچکترین خلاف معلم در این راستا ضربه ای بر پیکره کودک می زند که قابل جبران نخواهد بود.
.۷– نظیف باشد: این اصل از این یافته روانشناسی ناشی می شود که کودکان قبل از آنکه به مرحله تفکر منطقی و تفکر انتزاعی برسند در مرحله حسی- حرکتی قرار دارند؛ یعنی ابزار شناختشان از جهان حواس آنهاست. کودکان دبستانی افراد را از وضع ظاهرشان ارزیابی می کنند، در واقع معلمی که سر و صورت و لباسش مرتب، تمیز و شیک است در نظر کودکان فردی بزرگ و قابل احترام است و فردی که تمیز و نظیف نباشد، از او دوری می کنند و حرفهایش را جدی نمی گیرند و اگر کودکان او را الگوی خود قرار دهند، کودکانی بار خواهند آمد که نسبت به نظافت و بهداشت فردی بی مسئولیت خواهند بود.
۸- راه معاشرت را بداند: این ویژگی از اصل تفاوت های فردی ناشی می گردد. روانشناسی امروز در شناخت توانمندی های روحی و روانی آدمی معتقد است که افراد دارای الگوهای متفاوتی در رفتار هستند، زیرا محیط ژنتیکی و محیط اجتماعی کودکان و پایگاه های فرهنگی واقتصادی آنان با یکدیگر متفاوت است. حتی کودکان دوقلوی همسان با هم برابر نیستند. بنابراین معلم باید بداند که با هر کودک چگونه باید برخورد و معاشرت نماید. نسخه یکسان پیچیدن برای همه در سیستم تعلیم و تربیت جواب نمی دهد. از طرف دیگر معلم باید بداند که کودک را چه وقت تشویق و چه وقت تنبیه کند و زمان و مکان مناسب برای تعلیم و تربیت را بشناسد .
………………………….
اهمیت و ضرورت مدیریت و انضباط کلاس
بدون شک به منظور تدریس ونیل به اهداف آموزش و پرورش ، وجود شرایطی لازم می باشد ، از جمله این شرایط می توان به نظم حاکم بر کلاس به عنوان فاکتری مهم اشاره نمود،
زیرا کلاسی که در آن اولین گام یادگیری (یعنی نظم وانضباط و مشارکت در فعالیت و جلب توجه فعال شاگردان) اعمال نگردد، به یقین نتایج مطلوبی نخواهد داشت. روش های کلاس داری ونظم کلاس در ایجاد انگیزه برای یادگیری دانش آموزان بسیار موثر می باشد.
اهداف می توانند به وسیله روش ها تحت تاثیر قرار گیرند.( ۱۹۹۹،rozyck) بنابراین اعمال روش های درست تدریس و سبک های مناسب مدیریت با توجه به شرایط کلاس ، امکانات آموزشگاه ، توانایی معلم و نوع کتاب و محتوای درسی ، متفاوت میباشد.
عوامل موثر بر مدیریت کلاس را در سه قسمت به شرح زیر طبقه بندی می نماییم .
الف: ویژگی های شخصیت معلم ؛
ب: روش های تدریس معلم ؛
ج: استفاده از فنون تدریس .
در شکل زیر عوامل موثر بر مدیریت کلاس ترسیم گردیده است .
عوامل موثر بر مدیریت کلاس
روش تدریس ویژگی های معلم فنون تدریس
الف) ویژگی های شخصیتی معلم
بدون شک شخصیت و یا ویژگی های شخصیتی معلم ، یکی از عوامل بسیار مهم در نظم دهی کلاس می باشد. معلمی که
۱-ظاهرآن آراسته می باشد
۲- مثبت نگر و خوش اخلاق است
۳-به توانایی های ذهنی ، جسمی، عاطفی و تفاوت های فردی شاگردان آگاهی دارد
۴- شرایط فیزیکی کلاس را از قبل آماده می سازد
۵- مهارت ارزشیابی و پرسش کردن را میداند
۶- دانش آموزان را دوست دارد و به کارش علاقه نشان میدهد
۷- با ایمان ،راستگو ، صادق و خوش بیان می باشد و در کارش مسلط است
معلمی با این ویژگی با معلمی که این ویژگی‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ها را ندارد ، مسلمآ بسیار متفاوت است بنابر این معلمین باید این صفت را در خود آشکار نمایند و در تمهیدات اشتغال به حرفه ی مقدس معلمی ،این ویژگی ها را در خود متبلور سازند .
ب)روش های تدریس(لکچری، پرسش و پاسخ و شاگرد محوری و…)
بسیارند دانشجو معلمینی که در کلاسها ی دانشگاه یا مراکز تربیت معلم ، دائم این جمله را بیان می دارند که ” این روش تدریس را نمیتوان در کلاس ها به کار برد ” دلیل گفتن این جمله اعتراضی این است که دانشجویان معلمی ، هنوز آگاهی ندارد که هر روش تدریس کارآیی خاص خود دارد و از یک روش تدریس نمی توان برای آموزش همه دروس و یا در همه کلاس ها استفاده نمود . همچنین بعضی اذعان می دارند که اجرای بعضی از روش های تدریس ، باعث شلوغی و بی نظمی کلاس می گردد .
در توضیح این مطالب شایان ذکر است که یک معلم باید با توجه به شرایط کلاسی- امکانات و تجهیزات – توانایی های خود و شاگردان و محتوای کتب درسی یک روش مناسب انتخاب نماید و در صورتی که روش تدریس معلم مناسب نباشد باعث سردر گمی شاگردان ، شلوغی کلاس و اتلاف وقت خواهد شد . بنابر این لازم است که یک معلم نسبت به الگوها ،روش ها و راهبردهای فنون تدریس ،آگاهی های لازم را داشته باشد تا به موقع و در جای مناسب از هر کدام از روش ها و فنون ،با موقعیت بهره مند گردد .
یکی از دلایل عدم استفاده از روش های فعال تدریس توسط معلمان محتوای کتب درسی می باشد . تحلیل محتوای کتب درسی دوره ی دبیرستان نشان می دهد که تنها ۳۷ درصد معیار های روش های تدریس فعال و کتب درسی این دوره اعمال گردیده است .(پیریایی،۱۳۸۳) بنابر این ضرورت دارد که یک معلم در طراحی آموزشی تدابیری بیاندیشد تا شاگردان را با مفاهیمی که ارائه گردید آشنا نموده . و امکان بر هم زدن نظم کلاس را از دانش آموزان خاطی سلب نماید، همچنین ضروری است که محتوای کتب درسی با توجه به چگونگی آموزش و اعمال روش های تدریس فعال باز نگری گردد .
ج) فنون تدریس
تدریس به مجموعه اعمالی که معلم برای جلب توجه شاگردان به تدریس اثر بخش و کارآمد تر اجرا می نماید ، گفته میشود. آشنایی و آگاهی نسبت به فنون تدریس و اعمال آنها در کلاس درس توسط معلم ، باعث می شود،وی بدون استفاده از خشونت و تنبیه بدنی ، کلاس را مدیریت نموده و نظم را حاکم سازد ، از جمله فنون تدریس می توان موارد زیر را بر شمرد
۱- تدبیر منفی
تدبیر منفی یکی از تکنیک های خانواده درمانی است و معلم به منظور ساکت کردن کلاس و یا جلب توجه دانش آموزان از آن استفاده می نماید بدین صورت که وقتی کلاس شلوغ میشود معلم طنین شادی صدای خود را کم کرده و بغض صدایش را افزایش می دهد و با این روش به کلاس نظم می بخشد.
۲- کم وزیاد کردن تن صدا
به منظور جلب توجه شاگردان و وادار کردن آنها به گوش دادن ،معلم باید با صدای یکنواخت صحبت نکند، نوسانات صدای خود را کم و زیاد نماید تا دانش آموزان شنونده فعالی شوند.
۳- حرکت های معلم
بین حرکتهای معلم وتوجه شاگردان رابطه مستقیم وجوددارد ، ( شعبانی،۳۸۲) هر چه حرکات هدفمند معلم و حرکت کردن به آخر کلاس و بر گشتن و حرکات پایین کلاس معلم بیشتر باشد ، معلم بر کلاس مسلط تر خواهد داشت و شاگردان بیشتر به او توجه خواهند کرد ودر نتیجه یادگیری بهتر صورت میگیرد .
۴- تاکید روی بعضی از مفاهیم و کلمات
” نگاه کنید ، دقت کنید ” ، این کلمات خیلی مهمند و تکرار بعضی افعال و کلمات از جمله نکاتی است که به خاطر تاکید معلم ، توجه شاگردان را جلب می نماید.
۵- اشارات معلم
بعضی از ایما ها و اشارات معلم ، باعث دقت بیشتر شاگردان می شود؛ حرکات دست ، چشم ،ابرو ، دهان ، انگشتان و سر ، مشتمل برا ین حرکات است .
۶- مکث های به موقع و هد فمند
برخی معلمان در حین توضیح دادن و یا سخنرانی با مکث های به موقع حواس شاگردان را به مفاهیم جلب می نمایند، و سر و صدای دانش آموزان را کاهش می دهد. و کلاس را اداره می نمایند .
۷- تشویق وتمجید دانش آموزان
یکی ازفنونی که به عنوان ابزاری موثر دراختیار معلمان می باشد ، تشویق و تمجید است؛ البته تمجید عملکرد شاگردان، با ارزش تر از تشویق آنان است ، زیرا تشویق شاگردان باعث به وجود آمدن آموزش و پرورش سود گرایانه می گردد. همچنین معلم می تواند با توجه به سن دانش آموزان از تقویت پته ای نیز بهره ببرد .ویا از کارتهای تلاش ، امتیاز و کارت جایزه بدین منظور استفاده نماید . استفاده ی فاصله ای و نسبی متناوب از این ابزار ،اثر بخشی آن را ارتقا می بخشد.
۸- نگاههای معنی دار
گاهی نگاههای معنی دار معلم به دانش آموزی که به درس توجه ندارد و یا سروصدا می کند،باعث کاهش رفتار نا به جای او می گردد .همچنین با عصبانیت نگاه کردن به دانش آموزانی که برای کلاس مزاحمت ایجاد کرده اند ؛باعث می شود دانش آموز وادار شود به درس های معلم گوش دهد .
۹-ضربه زدن به میز و صندلی
گاهی معلم با ضربه زدن به میز یا تابلوی کلاس ،توجه شاگردان به مطالب و مفاهیمی که ارائه می شود جلب می کند.
۱۰-تدوین قانون و مقررات کلاس
تدوین قوانین کلاسی و تشریح آن برای دانش آموزان و آگاهی دادن به آنها باعث ایجاد نگرش می گردد و در نهایت موجب عملکرد مثبت فردی و گروهی می شود . لذا معلمان باید در تدوین مقررات کلاس به خصوص در روزهای اول دقت کافی داشته باشند.
نتیجه گیری
به طور خلاصه می توان گفت : به منظور ایجاد نظم و تغییر مدیریت کلاسی ، سه شرط لازم است ،و این شروط عبارتند از :
روش تدریس مناسب ،ویژگی های شخصیتی معلم و استفاده از فنون تدریس ،
هر کدام از موارد ذکر شده به صورت مهندسی شده و کاربردی، در این مقاله توصیف و تبیین گردید. در پایان پیشنهادهایی با توجه به مطالب ذکر شده ئر این مقاله ارائه می گردد؛
……………………………………………………………………………………………….
شیوههای مدیریت صنف
معلمان بر رفتار اجتماعی و یادگیری دانشآموزان نیز از طریق انتخاب فعالیتها و نحوهی سازمان دادن برای انجام فعالیتها نظارت دارند.
معلمان از دونوع نظارت بهره میجویند:
۱ـ نظارت بر صنف از راه فعالیتهای آموزشی
۲ـ نظارت بر رفتار اجتماعی در صنف (برقراری انضباط)
اغلب این دو نظارت از هم جدایی ناپذیرند، اما معلمان میتوانند با هر نوع فعالیت آموزشی و یادگیری نوعی نظارت را بر دانشآموزان اعمال کنند.
شیوههای نظارت برصنف از راه فعالیتهای آموزشی
۱ـ تلاش در اجتماعی کردن دانشآموزان با توصیه برخی نقشهای آنان و منع برخی دیگر.(مثلا به بچه ها تکالیف صنفی را به صورت گروهی بدهیم. و از تک روی های ایشان جلوگیری کنیم.
مثلا بحث مان آب و هوای افغانستان است. به هر گروه یک نوع آب و هوا را واگذار می کنیم که رویش مطالعه نموده و بیایند پای تخته توضیح دهند. و..)
۲ـ سازمان دادن به فعالیتهای گروهی دانشآموزان مانند ابراز عقیده و دفاع از آن، پیگیری یک بحث وحل مسأله و…
۳ـ تعیین فعالیتها با وقت معین و محدود.
۴ـ وادار ساختن دانشآموزان به یادداشت برداری، تهیه کار برگ با نتایج مشخص و قابل پیش بینی.
۵ـ دربارهی نتایج کارها، اطلاعات تمام را در اختیار دانشآموزان قرار دادن.
۶ـ اگر معلم متوجه شود که صنف او در حال شلوغ شدن است باید مکث کند، خیره شود، به آرامی صحبت کند و نوع فعالیتها را تغییر دهد.
۷ـ در صنف که نظم و انضباط سالم برقرار است معلم دستور نمیدهد، بلکه رفتارهای ناپسند دانشآموزان را از طریق فرایند حل مسأله هدایت و اصلاح میکند.
………………………………………………………
سبکهای مدیریت در صنف
سبک معلم، مجموعهای از رفتارها و دیدگاههایی است که وی برای به وجود آمدن بهترین وضعیت ممکن برای انجام آموزش به کار میگیرد. نقش اولیه معلم هنگام انجام فعالیت آموزشی، نقش مدیریتی است .
معلم موفق کسی است که میتواند یک موقعیت را ارزیابی نموده، با آگاهی نسبت به اهداف آموزشی و شرایط محیطی، عاطفی و متفاوت سبکهای مناسب را در صنف تجربه کند و با بهره گیری از تجارب خود بهترین ومناسبترین سبک را با توجه به هدفها و انتظارات برگزیند.
در این راستا، سبکهای مدیریتی زیر مورد توجه قرار میگیرد:
۱ـ سبک مدیریت مقتدرانه ـ استبدادی
معلمی که در مدیریت صنف خود از سبک مقتدرانه ـ استبدادی استفاده میکند،
۱-دانشآموزان را بسیار محدودند
۲-دانشآموزان غالباً در تمام مدت آموزش در صندلیهای خود مینشینند.
۳- میزها و صندلیها معمولاً در یک ردیف و به صورت سنتی چیده شده‌اند و هیچ انحرافی در چیدن میزها وجود ندارد.
۴-این معلم به ندرت اجازه خارج شدن از صنف را به دانشآموزان میدهد
۵- هیچ عذری را برای غیبت نمیپذیرد.
۶-غالباً صنف او آرام است.
۷-دانشآموزان میدانند که نباید مزاحم معلم شوند. آنان نباید هیچ صحبت و یا بحثی در صنف داشته باشند.
نتیجه این نوع مدیریت این است که:
دانشآموزان معلم مقتدر،
- فرصتی برای یادگیری تا تمرین مهارتهای ارتباطی ندارند.
- این معلم انضباط سخت را ترجیح میدهد و انتظار اطاعت محض دارد.
- ایستادن در برابر این معلم، منجر به نگهداری دانشآموز در مدرسه یا ارجاع موضوع به دفتر مدیر مدرسه میشود،
- در این صنف دانشآموزان دستورها رامستقیماً دریافت میکنند و حق هیچ گونه سؤالی ندارند.
- در نهایت، هیچ گونه نشانی که این معلم مقتدرـ مستبد، از دانشآموزانش حمایت کند وجود ندارد.
- دانشآموزان چنین معلمی به ندرت تشویق میشوند یا جایزه میگیرند.
- هم چنین او هیچ کوششی برای سازماندهی فعالیتهای آموزشی در صنف انجام نمیدهد و این احساس را دارد که موارد ذکر شده مانع یادگیری دانشآموز میشود.
- وی اعتقاد دارد که دانشآموزان باید فقط به سخنرانی او برای کسب اطلاعات ضروری گوش دهند. احتمالاً دانشآموزان صنف او از شروع فعالیت بیزارند، برای این که آنها احساس ضعف میکنند و اعتماد به نفس لازم را ندارند. این معلم به دانشآموزانش میگوید چه کار کنند و چه وقت کار کنند. او خود تمام تصمیمات صنف را میگیرد. بنابراین سبک مدیریت او به ندرت باعث پیشرفت انگیزه یا تنظیم اهداف مشخصی میشود.
۲ـ سبک مدیریت اقتدار گرایانه ـ مشاورهای
در این سبک
۱-معلم محدودیتها و کنترلهایی برای دانشآموزان وضع نموده است، اما هم زمان استقلال فردی را تشویق میکند.
۲- این معلم اغلب دلایل وضع قوانین و تصمیمات را توضیح میدهد.
۳-اگر دانشآموزی مزاحم صنف است، مؤدبانه، اما سخت و محکم، او را سرزنش میکند.
۴-این معلم بعضی اوقات قوانین انضباطی خارج از صنف را وضع میکند.
۵-شرایطی برای تعامل زبانی بین دانشآموزان، نظیر بحثهای انتقادی را فراهم میکند.
۶-دانشآموزان میدانند که میتوانند هنگام تدریس معلم از او سؤال کنند. این محیط فرصتهایی برای یادگیری مهارتهای اجتماعی فراهم میآورد.
نتیجه این نوع مدیریت:
۱-معلم در این سبک، نگرش مثبتی درباره دانشآموزان، شرح علایق و احساسات آنها دارد.
۲- صنف او با تشویق و جایزه توأم است.
۳- او غالباً روی تکالیف دانشآموزان توصیههایی مینویسد و باز خورد مثبت به دانشآموزان میدهد.
۴- این معلم اقتدارگرا،اعتماد به نفس شایسته اجتماعی را تشویق میکند و انگیزه پیشرفت سطح بالا را پرورش میدهد. غالباً او دانشآموزان را از طریق پروژهای هدایت میکند.
۵- دانشآموزان درباره چنین معلمی میگویند: «این معلم را دوست داریم، او منصف است و میفهمد که دانشآموزان نمیتوانند بی نقص باشند. او معلمی است که شما میتوانید بدون هیچ گونه خجالتی مسائل و مشکلات را با او در میان بگذارید».
۳ـ سبک مدیریت آزاد منشانه
۱-معلم آزادمنش کنترل و محدودیت کمی بر دانشآموزان دارد.
۲- اوتلاش میکند به احساسات دانشآموزان آسیبی نرساند ودر گفتن نه یا تحمیل قوانین به دانشآموزان مشکل دارد.
۳-اگر دانشآموزی مزاحم صنف میشود، ممکن است فرض کند که او توجه کافی به دانشآموز نداشته است
۴-وقتی دانشآموزی حرف او را قطع میکند، او بر این باور است که دانشآموز مطمئناً چیز با ارزشی برای گفتن در صنف دارد.
۵- چنین معلمی انضباط پیشنهادی رامی پذیرد، با دانشآموزان سر و کله میزند و خیلی مراقب آنهاست.
۶- او بیشتر متوجه احساسات دانشآموزان است تا اینکه آنها را کنترل کند.
۷-بعضی اوقات تصمیمگیریهای صنفیاش را بیشتر بر اساس احساسات دانشآموزان تنظیم میکند تا بر مسائل آموزشی. او میخواهد دوست دانشآموزان خود باشد. او حتی ممکن است روابط خارج از صنف را تشویق کند. او یک مشکل زمانی برای تنظیم مرز میان زندگی حرفهای و زندگی خصوصی دارد. به هر حال، این آزادی بیش از حد در صنف، به مهارت و شایستگی اجتماعی و کنترل شخصی میانجامد.
یادگیری مهارتهای اجتماعی برای دانشآموزانی که معلم آنان خیلی آمرانه عمل میکند، بسیار مشکل است.
نتیجه:
دانشآموزان غالباً این نوع معلم را دوست دارند. یک دانشآموز مدرسه متوسطه درباره این معلم میگوید: «این معلم محبوب همه است، دانشآموزان مجبور نیستند همواره در صنف جدی باشند. بعضی اوقات اوضاع از کنترل خارج میشود و ما اصلاً چیزی یاد نمیگیریم».
۴ـ سبک مدیریت بی تفاوت
۱-معلم بیتفاوت خیلی درگیر صنف نمیشود.
۲- این معلم تقاضای کمی دارد و به صنفهایش علاقهای نشان نمیدهد.
۳-معلم بی تفاوت نمیخواهد بردانشآموزان نفوذ داشته باشد.
۴-به این ترتیب، او احساس میکند که آمادگی صنف ارزش تلاش و کوشش را ندارد.
۴- او اغلب از همان مواد آموزشی سالهای قبل استفاده میکند.
نتیجه:
۱-هم چنین نظم وانضباط کمی در صنف چنین معلمی وجود دارد.
۲-این معلم ممکن است فاقد مهارتها و شایستگیهای لازم باشد.
۳- دانشآموزان نگرشهای معلم بی تفاوت را احساس و درک میکنند.
۴-در صنف چنین معلمی یادگیری خیلی کم صورت میگیرد. هر کس در صنف حرکت و زمان راتلف میکند.
۵-در یک چنین محیطی دانشآموزان فرصت خیلی کمی برای مشاهده یا تمرین مهارتهای اجتماعی دارند. با توجه به انتظارات کمی که از آنها میرود، نظم وانضباط در چنین صنفی خیلی کم است. دانشآموزان انگیزه اندکی برای پیشرفت دارند و از نظر کنترل شخصی کمبود دارند.
۶-دانشآموزی درباره صنف چنین اذعان میکند: « این معلم نمیتواند صنف را کنترل کند و ما هیچوقت چیزی در آن جا یاد نمیگیریم.
۷- تکالیف سختی در صنف گفته میشود و افراد به ندرت کتابهایشان را همراه میآورند».
چنین معلمی هر سال از طرح درسهای مشابه و یکسان برای همه درسها استفاده میکند. هیچ وقت زحمت به روزکردن آنها را به خود نمیدهد. برای او روزها مثل هم هستند. هنگام تدریس، نخست بیست دقیقه از وقت صنف را به روش سخنرانی اختصاص میدهد. بعضی اوقات او میخواهد فیلم یا اسلاید نشان دهد وقتی این کار را میکند، آنرا جانشین سخنرانی خود نماید. اگر زمانی باقی مانده باشد، به دانشآموزان اجازه میدهد به آرامی مطالعه و با یکدیگر صحبت کنند. آنان دردسری برای او ایجاد نمیکنند و به ندرت متوجه میشود که مسؤول تعلیم و تربیت دانشآموزان است.
…………………………………………………………………………………………………………
چطور صنف جذابی برای دانش آموزان خود ایجاد نماییم؟
تصور نمایید وارد صنف شده اید. اولین قدم تدریس شما بعد از ورود به صنف چیست؟ یا چه کارهایی را باید انجام دهید؟ و از انجام چه کارهایی باید بپرهیزید؟ اگر صنف شلوغ بود چه باید کرد؟ و …
- صبر کنید، منتظر بمانید تا همه ی صنف آماده گردد. تک تک دانش آموزان را ببینید، قبل از آن که همه ی صنف آماده گردد، تدریس خود را آغاز ننمایید.
• اگر صنف شلوغ است، به دانش آموزان شلوغ، خیره نگاه کنید، تغییر فعالیت دهید (مثل جابه جایی صندلی صنف، نگاه به دفتر نمره و نگاه به دانش آموزان و … )
• هرگز تدریس خود را با تهدید و و حشت انداختن شروع نکنید. صحبت های خود را دوستانه و به آرامی شروع نمایید.
• از مطالب درس قبلی سوال نمایید، قبل از یادآوری درس قبلی، درس جدید را شروع نکنید.
• برای تدریس درس جدید، دانش آموزان را آماده نمایید، و برای آماده سازی، سوألات غیر مستقیم اما در ارتباط با درس جدید از دانش آموزان نکنید.
• تدریس خود را با مثال های ساده، به روز و کاربردی شروع نمایید. از بیان مثال های تکراری و اصطلاحات فنی تا آنجا که امکان دارد پرهیز کنید.
• مقدمات تدریس را خیلی طولانی نکنید که دانش آموزان برای یادگیری موضوع اصلی درس، خسته گردند .
• در این مرحله، بر موضوع درس تمرکز نمایید، و تدریس خود را دنبال کنید…
