با توجه به تبلیغات مسموم مفرضین ومخالفان و با عنایت به وظیفه سنگین شیعیان لازم است در زمینه‌ای مختلف فعالیت‌ها باهوشیاری کامل انجام گیرد، یکی از مسائل،وظایف مسلمانان در عصر غیبت امام زمان می‌باشد.
چکیده:
تحولات روز افزونی که در زمینه پیشرفت علوم و فنون در قرن اخیر و ورودبه هزاره سوم پدید آمده است باعث تفکرات فلسفی و سیاسی و اجتماعی در بین جوامع شدهاست باورهای دینی مردم را دچار شک و تردید نموده و از نظر شیعیان این مسأله مطرحاست که وظایف ما در زمان غیبت حضرت امام زمان چیست؟ به طور کلی شیعه عصر غیبت ازنظر هویت تاریخی و عقاید احکام فرعی و وحدت کلمه و محاسن اخلاقی و حقیقت طلبی وانجام وظایف شرعی و دینی چه وظایف مهمی را باید به عهده داشته باشد؟ در این مقالهسعی شده است به عمده‌ترین این وظایف اشاره گردد.
وظایف شیعیان در عصرغیبت با شیعیان صدر اسلام که کنار پیامبر (ص) و ائمه طاهرین زندگی می‌کردند علاوهبر آنکه تغییر نکرده حساس‌تر و سنگین‌تر هم شده است زیرا به هنگام انجام فرائض ووظایف در آن زمان امام و رهبر در کنار آنها به صورت عینی و ملموس بود و امروز درحجاب غیبت است.وظیفه شیعه در عصر غیبت آن است که بر آنچه از حق و حقیقت به او رسیدهثبات قدم داشته باشد و چنگ بزند به آن حبل متین تا محفوظ بماند این وظایف عصر غیبتدر قرآن کریم و روایات و سنت پیامبر (ص) و ائمه با الفاظ مختلف مشخص شده است که بهاهم آن می‌پردازیم:
۱-شناخت امام زمان (عج)
شناخت امام زمان (عج) یکی از اهم وظایف مسلمانان است زیرا وقتی او را بشناسیم و به صفات و خصوصیات آنحضرت آشنا شویم بهتر به و
ظایف خود به عنوان یک مسلمان می‌پردازیم. این شناخت تا آناندازه اهمیت دارد که بنا به قول حضرت پیامبر (ص) و معصومین هر کس بمیرد و امامزمان خود را نشناسد چون کسی است که زمان جاهلیت مرده باشد «من مات و لم یعرف امامزمانه مات میتاً جاهلیه » (مجلسی / ج ۳ ص ۳۸۲)
این شناخت باید ما رامصون بدارد از شک و شبهه نسبت به وجود آن بزرگوار و ما را از اقوال و اعمال وتبلیغات گمراه کننده مدعیان دروغین نجات دهد، «برای چنین شناختی باید دو نوع معرفتداشت اول شناخت نسبت به شخص امام زمان (عج) از نظر نام و نشان و زندگی و … و دومشناخت صفات و ویژگیهای آن حضرت (موسوی اصفهانی – ج ۱ ص ۵۱۲)
شناختویژگیها و صفات آن حضرت در زمان حاضر اهمیت بسیار زیاد دارد. زیرا وقتی شناخت حاصلشد دیگر امام زمان خود را از یاد نمی‌بریم و هر گاه از او یاد می‌کنیم فقط یک نامدر ذهن ما نقش نمی‌بندد بلکه یک شخصیت کامل باصفات عالیه مجسم می‌گردد که حتی نام والقاب ایشان الگو دهنده به شیعیان خواهد بود.
این شناخت بر ساخت زندگیفردی و اجتماعی تأثیر می‌گذارد و به دلها گرمی می‌دهد و به همین علت است که بایددعا کنیم که : «الهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک خللت عن دینی» (کلینی / ج ۵ /۳۳۷)
۲- انتظار فرج:
شیخ صدوق در کتاب «کمال الدین » به سند خوداز عبدالعظیم حسنی روایت می‌کند روزی بر آقایم محمد بن علی بن موسی بن جعفر بنمحمدبن علی بن الحسین بن ابی طالب وارد شدم و می‌خواستم که درباره قائم از آن حضرتسؤال کنم که آیا همان مهدی است یا غیر او، پس خود آن حضرت آغاز سخن کرد و گفت « یاابا القاسم، ان القائم منا هوالمهدی الذی یجب ان ینتظر فی غیبه و یطاع فی ظهوره هوالثالث من ولدی» (شیخ صدوق / ج ۲/ص ۳۷۷)
یعنی ای ابوالقاسم به درستی کهقائم از ماست و اوست مهدی که واجب است در زمان غیبتش انتظار کشیده شود و در ظهورشاطاعت گردد و او سومین (امام) از فرزندان من است.
امام خمینی (ره) درصحیفه نور می‌فرمایند : انتظار فرج انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرتاسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور آن انشاء الله تهیه شود.«امام خمینی / ج ۲/ ۱۹۸)
برای منتظران موعود آخر الزمان در روایات معصومین چنان مقام ومنزلتی بر شمرده‌اند که انسان تعجب می‌کند منجمله شیخ صدوق از قول امام صادق (ع) نقل کرده است : « المنتظر لامرنا کالمتشحط بدمه فی سبیل الله » (شیخ صدوق / ج ۲ ص ۳۷۸) یعنی منتظر امر (حکومت) ما مثل آن است که در راه خدا در خون خود غلتیده باشد.
در همان کتاب به نقل از امام صادق (ع) روایت دیگری به این شرح در فضیلتمنتظران آن حضرت نقل شده است « طوبی لشیعه قائمنا المنتظرین لظهوره فی غیبه والمطیعین له فی ظهوره اولئک اولیاء الله الذین لا خوف علیهم و لا یحزنون » (شیخصدوق / ج ۲ ص ۳۷۵)
یعنی خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتشمنتظر ظهور اویند و در هنگام ظهورش فرمانبردار از او آنان اولیای خدا هستند، همانهاکه نه ترسی بر ایشان هست و نه اندوهگین شوند.
انتظار فرج امام زمان (عج) تا آن اندازه با ارزش است که مقام شیعه را تا اولیاء الله بالا می‌برد و چنانحالتی به انسان دست می‌دهد که ترس و اضطراب و اندوه در درون او نخواهد بود و به قولحضرت امیرالمؤمنین (ع) بهترین اعمال در نزد خداوند بزرگ انتظار فرج است.
مرحوم مجلسی از قول حضرت علی (ع) نقل کرده است : « انتظروا الفرج ولاتیأ سوا من روح الله فان احب الاعمال الی الله عزوجل انتظار الفرج» (مجلسی / ج ۱۸ص ۱۲۶) یعنی منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند نا امید نشوسید به درستی کهخوشایند‌ترین اعمال نزد خداوند عزوجل انتظار فرج است.
۳- تهذیب وخودسازی:
وظیفه شیعه منظر صاحب الزمان خود سازی برای اساس معیارهای اصلی است،گوهر وقتی پاک شد قابل فیض می‌شود و انسان وقتی مهذب گردید شایسته خدمت به حضرتامام زمان می‌گردد. خودسازی و تهذیب نفس خود به خود انجام نمی‌گیرد این وظیفه دردوران کودکی و از دامان مادر باید شروع شود و نظامهای تعلیم وتربیت و جامعه بایدمیدانی را فراهم سازند که در بستر آن افراد به سجایای اخلاقی و معیارهای اسلامیآشنا شوند و متخلق به صفات نیکو گردند.
در توقیع شریفی از جانب آن حضرتبه شیخ مفید صادر شده است عامل طولانی شدن غیبت ایشان گناهان و اعمال ناشایسته‌ایاست که از شیعیان آن حضرت صادر می‌شود « فما یحسبنا عنهم الا ما یتصل بنا عمانکرهه، و لا نؤئره منهم» (النعمانی / ج ۱۶ ص ۲۰۰)یعنی تنها چیزی که ما را از آنان (شیعیان) پوشیده می‌دارد همان چیزهای نا خوشایند است که از ایشان به ما می‌رسد وخوشایند ما نیست و از آنان انتظار نمی‌رود.
۴- پیوند با مقام ولایت:
از حضرت امام محمد باقر (ع) نقل شده که در تفسیر «یا ایها الذین آمنوا اصبروا وصابروا و رابطوا و اتقو الله لعلکم تفلحون» (آل عمران – آیه ۲۰۰) فرمودند : « اصبروا علی اداء الفرائض و صابروا عدولکم و رابطوا امامکم (المنتظر) » (نعمانی ص ۱۹۹) یعنی : بر انجام واجبات صبر کنید و با دشمنانتان پایداری کنید و پیوند خود رابه امام منتظر مستحکم نمایید.
پیرو آن حضرت باید دائم به فکر تجدید وادامه عهد و پیمان با آن حضرت باشد ائمه ما سفارش به بیعت و وفای به عهد با امامزمان کرده‌اند پیوند دائمی شیعیان با ولایت حجت خدا دائمی و نا گسستنی است.هنگامیکه هر روز دعا برای فرج امام زمان می‌خوانیم و با او تجدید بیعت می‌کنیم متوجهوظایف خود نسبت به امام زمان می‌شویم هرگز تن به خواری و بی عدالتی و سستی و رکود وگناه نخواهیم داد و از خود بیگانه نخواهیم شد و هویت خود را از دست نمی‌دهیم.
۵- الگو قرادادن آن حضرت:
کسی که امام زمان خود را شناخت بایدرفتار وکردار اورا سرمشق خود قرار دهد. کلمات، فرمایشات ایشان را آویزه گوش کند. اهداف و آرمانهای او را بشناسد حتی به معانی و مفاهیم القاب ایشان توجه داشته باشد. اقتدا و تأسی همراه با شناخت ایشان عین اطاعت از فرامین خدا و حضرت رسول الله (ص) است.
وقتی آن حضرت را مظهر عدالت گستری می‌دانیم، عدالتخواهی را پیشهمی‌کنیم، هنگامی که می‌فهمیم ایشان زهد پیشه هستند و بی توجه به مادیات،ما نیز آنرا سرمشق قرار می‌دهیم. زمانی که متوجه می‌شویم ایشان از وظیفه شناسی و مسؤولیتپذیری و وفای به عهد خوشحال می‌شوند آن را الگو قرار می‌دهیم.
۶- تکریمو احترام:
امام زمان (عج) که رهبری و هدایت ما را به عهده دارد شایسته تکریماست، او را که دوست می‌داریم و به او عشق می‌روزیم برای ما ارزشمند و قابل احتراماست، تنها بزرگواری که با ذکر نام او همه از جا بلند می‌شوند و مستحب است اینبرخاستن امام زمان است. حضرت امام رضا (ع) هنگام ذکر نام مبارک ایشان از جا بلندمی‌شدند و دست بر سر می‌نهادند و می‌فرمودند: خدایا فرجش را نزدیک فرما و قیامش راآسان گردان. (صافی ص ۵۰۶)
این برخاستن و تعظیم کردن و تکریک کردن فقطاحترام گذاشتن تنها نیست. بلکه نشانه‌ای از بیسج شیعه است جهت قیام و همراهی و همسوئی ما در احترام گذاشتن به ایشان حرمت نهادن به ارزشهای اخلاقی است حرمت نهادن بهترویج اعتقادات است. تکریم خوبیها و بزرگواریهاست بزرگداشت امام و مولی و ولیشیعیان است.
۷-به یاد امام عصر (عج) بودن
حضرت امام زمان (عج) خطاببه شیعیان می‌فرمایند «انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا سنین لذکرکم» (طبرسی / ج ۲ ص ۵۹۸) ما در مراعات حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یادتان را از خاطر نمی‌بریم.
وقتی آن حضرت به یاد شیعیان است ما نیز به ایشان که ذخیره هستی و ثمرههمه رسالتها و کمالات و سر چشمه همه خوبیها و خیرات و زیبائیهاست باید یاد کنیم،وظیفه شیعیان است که با ذکر نام او و دعا برای سلامتی و فرج و بیان خصال ونیکوئیهای او هر روز از ایشان یاد کنند هر چه این یاد آوری همراه با آگاهی زیادترباشد شناخت بیشتر خواهد بود.
۸-محبت و دوستی:
در قرآن کریم خداوندفرمود: «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی» (شوری – آیه ۲۳) یعنی: بگواز شما جز مودت و محبت خویشاوندانم اجر و مزدی برای رسالت نمی‌خواهم لذا محبت نسبتبه پیامبر واهل بیت اوواجب است این دوستی سبب ارتباط روحی، روانی و معنوی در راهخداست.
محبت نسبت به حضرت امام زمان (عج) سبب اطاعت همراه با عشق وعلاقه به اوست این محبت نسبت به معصومین پایه دین است بلکه به قول امام صادق (ع) برابر با آن است « هل الدین الا الحب » (عیاشی ج۱ / ص ۱۶۷) دوستی اهل بیت سبباستقرار دین خداوند و جهانی شدن آن خواهد بود.
۹-اشتیاق به دیدار آنحضرت:
حضرت امام صادق (ع) که خود را از مشتاقان دیدار جمال امام موعود هستند دردعای ندبه با سوز و گداز ار این اشتیاق فرازهای فروانی گفته‌اند « عزیز علی ان اریالخلق و لا تری» یعنی برای من دشوار است که مردم را ببینم و تو دیده نشوی « متیترانا و تراک » کی شود که ما تو را ببینیم و تو ما را ؟ کسی که شوق دیدار آن حضرترا دارد جز به دیدار او نمی‌اندیشد و همیشه به یاد اوست و در رفتار و اعمال خودرضای او را می‌طلبد که رضای خداوند در خشنودی اوست.
۱۰-تحقیق و پژوهش:
تحقیق و پژوهش در شناخت ویژگیهای حضرت امام زمان یکی دیگر از وظایف شیعیان استتا متوجه شود آن که مایه رستگاری بشریت و گسترش عدالت و ریشه کن کننده ظالمان وستمگران است کیست ؟باید جستجو کرد که او چه نقشی در حیات ما دارد. ؟آن که خداونداین جایگاه رفیع و این نقش بزرگ را به او عطا فرموده است چه کسی است؟ این جستجو وتحقیق نوعی تکلیف است که شیعه در دوران غیبت وظیفه دارد که بنا به تعهدات خویش درمسیر اهداف ولایت که همان غایت رسالت است تلاش کند. زیرا جستجو برای شناخت حضرتامام زمان (عج) به منظور تحقق همان اهداف است.
۱۰-خدمت کردن به امامعصر (عج)
حضرت امام زمان (عج) در جهان حاکمی است عدالت گستر، برقرار کنندهحکومت توحیدی با شایستگیهای ویژه که نظیر آن در جهان مشاهده نشده است. پیامبرانبزرگی چون حضرت عیسی (ع) در رکاب او جهت خدمت کردن خواهند بود. حضرت امام صادق (ع) می‌فرمایند : «لو ادرکته لخدمه ایام حیاتی » (مجلسی / ج ۵۱ ص ۱۴۸) یعنی اگر دوراناو را درک می‌کردم برای همه عمر خدمت او را می‌کردم.
وقتی پیامبرانمشتاق خدمت کردن به او هستند وظیفه شیعیان مشخص است که باید کمر بسته در خدمت ایشانباشند. زیرا آنان که در دوران غبیت از جان و دل در خدمت افکار و اندیشه‌های امامزمان هستند قطعاً در زمان ظهور نیز شایستگی حضور در خدمت ایشان را خواهند داشت.
۱۱-ادای حقوق:
در دعای ندبه می‌خوانیم: «واعنا علی تأدیه حقوقالیه» ما را در دای حقوق او یاری فرما. حقوقی که آن حضرت دارند حق هدایت وراهنمایی، حق امامت، مواظبت بر اطاعت از ایشان، نرنجانیدن قلب مبارکشان پاسداری ازآرمانهایشان، پرداخت حقوق شرعیه که ادای این حقوق به نفع شیعیان است زیرا رعایت اینحقوق دراستحکام بخشیدن به حفظ دین و ایمان شیعیان تأثیر مثبت خواهد داشت.
۱۲-تقوا و خودسازی و ساختن دیگران:
در زمره شیعیان حضرت مهدی (عج)بودن با شعار تحقق پذیر نیست و باید انتظار کشید و در عرصه عمل و تلاش پرهیزکارو متقی بود. این تلاش با پذیرفتن مسئوولیت و بر اساس تقوا و ورع باید باشد نه بهخاطر هوای نفس و مال و ثروت و مقام و جاه. حضرت امام صادق (ع) فرمودند : « من سرهان یکون من اصحاب القائم فلینتظرو لیعمل بالورع و محاسن الاخلاق و هو منتظر » (مجلسی ج ۵۲ / ص ۱۴۰)
هر کس می‌خواهد از یاران حضرت قائم باشد بایدانتظار بکشد و در عین انتظار به تقوا و خوش خلقی رفتار نماید.
با بیمبالاتی و عدم پرهیز از گناه و خود فراموشی عدم تزکیه نفس و باور نداشتن نمی‌توانخود را یاور همیشه حضرت دانست، شیعه امام زمان (عج) مبادی آداب است، از گناه پرهیزمی‌کند هویت خود را می‌شناسد، خود را سرباز امام زمان می‌داند از جان ایثار می‌کنداز وسوسه‌های شیطانی دوری می‌گزیند. در راه ارزشهای ولایت از مال و توانائیهای خودمایه می‌گذارد و اسیر فریبندگیهای دنیا نمی‌شود.
شیعه امام زمان (عج) علاوه بر خود سازی به آگاه سازی دیگران می‌پردازد، دیگران را به تقوا دعوت می‌کنداهل امر به معروف و نهی از منکر است. می‌کوشد تا جامعه رااصلاح کند و دیگران را بهصلاح و تقوا و تزکیه دعوت کند. رفتار او از نظر شوق و تقوا و تزکیه برای دیگرانالگوست. غافلان را هدایت می‌کند، بیچارگان را دستگیر است، گناهکاران را ارشادمی‌کند و خود را مسئول می‌داند.
۱۳- پرهیز از شک و تردید:
از حضرتامام صادق نقل شده است : «… فایاکم و اولئک و الاریتاب انفو عن انفسکم الشکوک وقد حذرتم فأحذروا من الله … » (صدر الاسلام همدانی ص ۲۷۹) پس بپرهیزید از شکودودلی و تردید. شکها را از خود برانید و به تحقیق که شما بر حذر داشته شدید پس ازخدا پرهیز کنید….
با توجه به سیطره بی اعتقادی و لا مذهبی در جوامعبشریت و وجود و توسعه مکاتب مادی گرایی و فضل فروشی عالمان غیر متعهد و تک بعدی واظهار نظر اشخاص غیر متخصص عوامل متعدد سبب تخریب عقاید مسلمانان شده است و آنهارادچار شک و تردید می‌کند. البته اگر شک مقدمه‌ای برای تحقیق و شناخت بهتر باشد خوباست ولی اگر شک سبب پشت پا زدن به حقایق دینی باشد مخرب است. پس در صورت بروز شکباید مسأله را از علمای فاضل و آگاه و مسئوول سؤال کرد و به تحقیق و مطالعه پرداختتا یقین حاصل شود.
نتیجه:
با توجه به تبلیغات مسموم مفرضین ومخالفان و با عنایت به وظیفه سنگین شیعیان لازم است در زمینه‌ای مختلف فعالیت‌ها باهوشیاری کامل انجام گیرد، یکی از مسائل،وظایف مسلمانان در عصر غیبت امام زمان می‌باشد.
مهمترین این وظایف در درجه اول شنلخت نسبت به آن حضرت است هرچه شناخت کاملتر گردد شور و اشتیاق و ارادت و محبت شیعه آگاه نسبت به آن حضرتزیادتر می‌شود آنگاه سفارش شده است به انتظار فرج آن حضرت و آمادگی کامل داشتن کهباید به تهذیب نفس پرداخت و پویند خود را با ولایت بیشتر کرد و رفتار و کردار آنامام همام را سر مشق قرار داده دائم به یاد ایشان بود که این به یاد بودن شوق واشتیاق را زیادتر و آتش عشق و محبت به دیدار را شعله ورتر می‌سازد در نتیجه صبر،خدمت کردن را پیشه می‌سازد و حقوق ایشان را ادا می‌کند و از شک و تردید رهامی‌گردد.
فهرست منابع:
۱-قرآن کریم :ترجمه الهی قمشه‌ای
۲- امام خمینی (ـــ) صحیفه نور مجموعه رهنمودهای امام زمان ج ۲۰
۳- جعفریمیرزا محمد تقی عیوز (ـــ) مکیال المکارم ج ۲
۴- حائری قزوینی سید مهدی (ـــ) سیمای حضرت مهدی در قرآن
۵- شیخ عباس قمی ( ۱۳۸۰ ) مفاتیح الجنان
۶- شیخ صدوق (ابن بابویه) ابو جعفر علی بن الحسین « کمال الدین، اتمامالنعمه ج ۲
۷- شیخ مفید « کلمه الامام المهدی (عج) » / ج ۲
۸- صدرالاسلام همدانی « پیوند معنوی با ساحت قدس مهدوی (تکالیف الانام فی غیبه الامام)
۹- طبرسی « احتجاج » ج ۶
۱۰- عیاشی « تفسیر قرآن ج ۱
۱۱- کلینی، محمد بن یعقوب « اصول کافی » ج ۵
۱۲- مجلسی ملا محمد باقر « بحارالانوار » ج ۳
۱۳- مجلسی ملا محمد باقر « بحار الانوار » ج ۱۸
۱۴- مجلسی ملا محمد باقر « بحار الانوار » ج ۵۱
۱۵- النعمانی محمد بن ابراهیم « الغیبه » ج ۱۶
برگرفته از سایت :المهدویه
